Autor: Mr ph Aleksa Kubat
Erektilna disfunkcija (ED) definiše se kao nemogućnost postizanja i održavanja penisne erekcije dovoljne za zadovoljavajuću seksualnu aktivnost. Sve do posljednjih decenija ED je imala veoma nisku prevalencu kod mladih muškaraca, pa je studija rađena 1999. godine pokazala da od ovog problema pati do 5% muškaraca u populaciji od 18 do 59 godina, dok još 5% seksualno aktivnih muškaraca ima smanjenu seksualnu želju. Važno je napomenuti da su ove dvije studije rađene prije nastanka internet porno sajtova. Studije rađene posljednjih nekoliko godina, pokazuju da se uporedo sa rastom broja pornografskih sajtova značajno povećava i stope erektilne disfunkcije, posebno kod mlađih muškaraca. Jedan od primjera jeste studija iz 2012. rađena u Švajcarskoj sa muškarcima dobi od 18 do 24 godina koja je pokazala da 30% njih ima ED, dok je kanadska studija iz 2014 na adolescentima pokazala da 26% pati od ED. Kod muškaraca mlađih od 40 godina uglavnom se javlja psihogena ED (15 do 20% se javlja kao organski problem), dok je kod muškaraca starijih od 40 godina izražena organska ED.
Razlozi nastanka i faktori rizika
Razlozi za nastanak ED mogu biti fiziološki (organski) i psihološki, a nerijetko djeluju u sinergiji. Kod mlađih muškaraca češće se javlja psihološka, gdje simptomi nastupaju naglo sa značajnim smanjenjem libida i spontane ili samo-stimulisane erekcije, dok se kod organske ED simptomi postepeno ispoljavaju sa očuvanim libidom. Organska ED se javlja zbog poremećaja u vaskularnoj strukturi, endokrinoloških stanja i neurogenih poremećaja. Psihogena ED se najčešće ispoljava kroz prirodno smanjenje libida sa godinama, ali i kroz psihološki stres (depresija, nestabilnost na poslu itd.), nesigurnost u sopstvenu seksualnu sposobnost, probleme u vezi.
Fiziološki faktori rizika za nastanak ED kod mladih
Vaskularni i strukturalni faktori rizika ED kod mladih uključuju fokalnu arterijsku okluzivnu bolest, subkliničku endotelnu disfunkciju i Peronijevu bolest. Jedna studija je pokazala da mladi muškarci koji voze bicikl više od 3 sata sedmično imaju veći rizik za razvoj ED jer perinealni pritisak od sjedenja na biciklu može dovesti do fokalnih okluzija penisnih arterija. Endokrinološki faktori rizika uključuju hipogonadizam, hipertiroidizam, dijabetes, Klinefelterovu bolest i druga stanja koja se rjeđe uočavaju kod mladih muškaraca. Osobe sa smanjenim lučenjem testosterona pokazuju simptome ED, koje rješava zamjenska terapija testosteronom. Dijeta bogata sojom može da dovede do prolazne ED, usljed prevelikog unosa fitoestrogena.
Neurogeni faktori rizika za nastanak ED kod mlađih muškaraca su Multiple Skleroza (MS), epilepsija, intramedularno fiksiranje femoralne frakture, operacije lumbalne kičme. Studije rađena na mlađim muškarcima sa MS i epilepsijom pokazale su da muškarci sa MS imaju 2,2 puta veće šanse za razvoj ED dok oni sa epilepsijom 3,04 puta veće šanse od zdrave populacije. Depresija i anksioznost su dva najčešća psihogena faktora za nastanak ED kod mlađih muškaraca. Liječenje sipmtoma ED sa inhibitorima fosfodiesteraze-5 kod pacijenata sa depresijom doveo je do poboljšanja čak i depresivnih simptoma. Anksioznost može dovesti do disproporcionalnog fokusa na kvalitet erekcije, stvarajući kognitivnu distrakciju, koja loše utiče na uzbuđenje a posljedično i erekciju. Takođe seksualni neuspjeh može da uzrokuje anksioznost, sa gubitkom samopouzdanja, povećanjem straha i posljedičnim izbjegavanjem seksualnih odnosa. Ekscesivna briga o vlastitom izgledu i nezadovoljstvo istim, pogotovo izgledom genitalija, može dovesti do kognitivne distrakcije odgovorne za ED.
ANTR: Internet pornografija kao faktor rizika za nastanak ED kod mladih
Iako prvi sajtovi sa video porno uredcima nastaju 2006. godine, već 2007. godine naučnici sa Kinslijevog instituta objavljuju prve radove o ED indukovanoj pornografijom, i pornografijom-indukovan manjak libida. U studiji iz 2014. pokazano je da kod osoba sa kompulsivnom upotrebom internet pornografije dolazi do ekstremizacije seksualnog ukusa što se tiče pornografije i hiperseksualnosti sa jedne strane, a do smanjenja i gubitka želje za seksualnim odnosom sa partnerom odnosno hiposeksualnosti sa druge strane. Mnoge studije su pokazale korelaciju između upotrebe pornografije sa smanjenim uzbuđenjem i privlačnošću i smanjenim seksualnim sposobnostima, smanjenje libida, problem postizanja orgazma, smanjenje uživanja u seksualnom činu, potreba za korišćenjem pornografije da bi se došlo do seksualnog uzbuđenja, ED i druge. Neograničeno dostupna, internet video pornografija predstavlja natprirodan stimulus, odnosno pretjeranu imitaciju nečega što je naš mozak usljed evolucijske bitnosti naučio da slijedi. Zato se postavlja pitanje, kako je moguće da danas, kada se i voda i vazduh naplaćuju, najveći dio internet pornografije je apsolutno besplatan, te ima li ona za cilj da modernog čovjeka još više odvoji od svoje prirodne uloge muškarca i supruga u današnjem društvu? Nažalost, smanjenje fertiliteta na globalnoj razini govori u prilog ovoj tezi.
Terapijske smjernice
Terapija prvog izbora za liječenje ED-a prema preporukama EAU-a (European Association of Urology) i AUA (American Urological Association – Američko udruženje urologa) danas su inhibitori fosfodiesteraze 5: sildenafil, vardenafil i tadalafil. Svi ovi lijekovi pokazali su dobru učinkovitost u liječenju umjerenog vaskulogenog, neurogenog i/ili miješanog ED-a.
Inhibitori fosfodiesteraze 5 su lijekovi koji se primarno koriste za liječenje erektilne disfunkcije bez obzira na uzrok. Tadalafil se uz to koristi i za liječenje simptoma donjeg urinarnog trakta. Generalno govoreći, ovi lijekovi su sigurni za upotrebu kod većine bolesnika osim kod onih s teškim srčanim oboljenjima. Poznavanje kontraindikacije te propisivanje lijeka u skladu s istima, svest će neželjene posljedice ovoga lijeka na nizak nivo.
Na našem tržištu dostupni su sildenafil i tadalafil. Tadalafil ili famozna „vikend tableta” ima produženo djelovanje i do 36 sati nakon uzimanja. Pojavio se na tržištu 2003. godine. Može se uzimati s masnom hranom i alkoholom te se njegovo uzimanje za terapiju ED preporučuje u dozama od 10 i 20 mg.
